Sztuka Taijiquan (znana na zachodzie jako Tai Chi Chuan) przez długi okres owiana była niepotwierdzonymi legendami. Wszystko ma jednak swój określony początek. Tak jak każda rzeka posiada swoje źródło, tak Taijiquan rozpoczyna swoją historię niecałe 400 lat temu, w zachodniej części Chin…
W literaturze coraz powszechniej występuje informacja o poważanym historyku sztuk walki Tang Hao (znanym również jako Tang Fan Sheng), który w latach 1930-1932 prowadził badania dotyczące rodowodu Taijiquan. Dowiódł on iż sztuka ta została stworzona na początku panowania dynastii Qing i że przed tym okresem nie pojawiły się żadne wzmianki o Taijiquan. Z jego badań wynikało również, że Taijiquan zostało stworzone w maleńkiej wiosce Chenjiagou, przez osobę o nazwisku Chen Wangting. Jak piszą Davidine Siaw-Voon Sim i David Gaffney rezultaty badań raportowane przez profesora Kang Gewu były takie same. W efekcie, w roku 2007 we wsi Chenjiagou odsłonięto pamiątkową tablicę potwierdzającą korzenie Taijiquan.
W ten sposób odrzucono pozostałe teorie dotyczące rodowodu Taijiquan, które jak można domniemać, tworzone były m.in. po to, aby odwrócić uwagę od prawdziwego źródła…
Chen Wangting – twórca Taijiquan
Chen Wangting (znany też jako Chen Zouting) jest postacią udokumentowaną historycznie. Twierdzi się, że swoje życie poświęcił praktyce sztuk walki i studiowaniu literatury. Ze względu na umiejętności, charakter i aparycję porównywano go ponoć do legendarnego generała Guan Yu. Za panowania dynastii Ming był dowódcą garnizonu w okręgu Wen, zajmował się ochroną karawan w prowincjach Henan i Shandong. Tym niemniej na skutek życiowych perypetii jego osobowość została poddana diametralnej transformacji…
Podczas wykładu prowadzonego przez Chen Ziqianga w Warszawie, w 2013 roku dowiadujemy się, iż Chen Wangting w czasie jednego z egzaminów wojskowych, na tyle zadziwił egzaminatora swoimi ponadprzeciętnymi umiejętnościami łuczniczymi, że ten sparaliżowany nie uznał jego testu – egzamin został zatem niefortunnie niezaliczony. Impulsywny Chen Wangting w przypływie gniewu pozbawił egzaminatora życia. W następstwie dokonanego morderstwa musiał zbiec z miejsca zdarzenia, aby uniknąć aresztowania. Tym samym jego kariera wojskowa była już przekreślona. Ambicje jednak nie pozwoliły mu siedzieć z założonymi rękoma. Przystąpił zatem do ugrupowania którego celem było obalenie panującej dynastii Qing i przywrócenie starej dynastii. Jak wiemy dynastia Ming nie została przywrócona – pod panowaniem Qing w kraju wiodło się dobrze, panował pokój – ludzie byli szczęśliwi. Chen Wangting nie mógł już zatem realizować swoich ambicji jako wyszkolony wojownik. Jedyne co mu pozostało to powrót do rodzinnej wioski Chenjiagou. Głęboki zawód jaki go dotknął z czasem zmienił się w depresję i zgorzknienie. Chen Wangting jako człowiek wykształcony zabijał czas przesiadując nad literaturą. Tak mijały kolejne lata… Z czasem Chen Wangting poprzez rozwój intelektualny zaczął patrzeć na swoje życie ze zdystansowanej perspektywy. Pogodził się z przeszłością, uspokoił, osiągnął harmonię. Stał się inną osobą niż w czasach młodości, przestał przeciwstawiać się władzy i zaczął przestrzegać prawa. Wciąż był jednak człowiekiem ambitnym i chciał aby jego imię zapisało się w historii… Nie mógł już tego osiągnąć poprzez zwycięskie bitwy. Zdał sobie jednak sprawę ze swojego potencjału – swoich umiejętności, doświadczenia i wykształcenia. Wszystko to dało mu podstawę do opracowania własnego, kompleksowego systemu ćwiczeń fizycznych rozwijających umiejętności walki, a także poprawiających kondycję psychofizyczną.
System Chen Wangtinga zawierał prawdopodobnie metody walki rodziny Chen praktykowane ówcześnie, jak również koncepcje zaczerpnięte z innych praktyk i stanowił dopiero pierwowzór systemu. Możemy doszukać się określeń wówczas stosowanych takich jak „Zhang Quan” (długa pięść), „Zhan Quan” (pięść kontaktu z przeciwnikiem), „Mian Quan” (bawełniana pięść), „Shi San Shi” (trzynaście technik), czy też „Ruan Shou” (miękkie i elastyczne ręce). Chen Wangtingowi przypisuje się również stworzenie metod treningowych dziś znanych jako „Tui Shou” (określanych popularnie jako „pchające dłonie”, co rozumieć można jako „przepychanie się rękoma”, „przepychanki”), nazywanych dawniej jako „Jie Shou” (ręce pożyczające siłę), „Ke Shou”(krzyżujące się ręce) oraz „Da Shou” (uderzające ręce).
Pomnik Chen Wangtinga
Chenjiagou – kolebka Taijiquan
Wioska Chenjiagou (zwana w skrócie Chengou) leży w powiecie Wen, w obszarze prefektury miejskiej miasta Jiaozuo, w prowincji Henan. Położona jest na północnym brzegu rzeki Lao Mang łączącej się z Żółtą Rzeką (Huang He).
Przez wioskę przebiega kilka rowów melioracyjnych. To od nich zawdzięcza ona swoją prostą nazwę, którą można przetłumaczyć jako „rów melioracyjny rodziny Chen”. Wioska znana jest również jako wioska Taiji, czy też po prostu wioska rodziny Chen. W przeszłości nosiła nazwę Changyang.
Jeszcze do niedawna, do wioski Chenjiagou dojeżdżało się drogą nieutwardzoną, można by rzec polną. W tej chwili już kilkadziesiąt kilometrów od tej malutkiej miejscowości nad autostradami wiszą drogowskazy turystyczne opisujące ją jako miejsce narodzin Taijiquan. Mimo to dojazd wciąż nie jest taki łatwy, wioski próżno nawet szukać na mapach. Stan ten prawdopodobnie zmieni się wraz z szybko postępującymi pracami drogowymi, budowlanymi i promocyjnymi związanymi ze stopniową komercjalizacją regionu.
Drogowskaz kierujący do wioski Chenjiagou, opisanej jako miejsce narodzin Taijiquan
Obecnie wioska liczy około 3.000 mieszkańców. To niewiele w porównaniu do Chińskich miast. Dla przykładu najbliższe, liczące się w Chinach miasto Zhenzghou liczy ponad 2.000.000 mieszkańców, choć wcale nie należy do najludniejszych. Większość mieszkańców Chenjiagou nosi nazwisko Chen i praktykuje Taijiquan.
Jak najlepiej opisać wioskę Chenjiagou? Zacytuję jednego z moich kolegów: „Jak to możliwe, żeby sztuka charakteryzująca się tak spokojnymi i pięknymi ruchami, mogła powstać w jednym z najbardziej ohydnych miejsc na świecie?”…
Wszechobecny krajobraz – zieleń, zaniedbane zabudowy oraz sterty śmieci…
Miejscowe szkoły Taijiquan
Od nazwiska Chen Wangtinga i jego potomków pochodzi określenie „Taijiquan rodziny Chen” (Chen Shi Taijiquan). Jest to jednak termin obszerny – mamy do czynienia m.in. z tzw. „małą ramą” (Xiao Jia) i z „dużą ramą” (Da Jia). W tej drugiej z kolei wyróżnia się tzw. „stary styl” (Lao Jia) i „nowy styl” (Xin Jia). Jakby tego było mało, w obrębie każdej odmiany możemy wyróżnić kolejne, zależne bezpośrednio od poszczególnych nauczycieli, gdyż każdy z nich ma trochę inną metodykę treningową i główny punkt ciężkości kładzie na inne aspekty. Mimo to podstawy i wypracowywane umiejętności są generalnie takie same.
Po przekroczeniu mostu nad Dong Gou wkraczamy do wioski Chenxinzhuang, która jest krainą odmiany Hu Lei Jia (określanej też jako Hu Long). Nie daleko od nich znajduje się wieś Zhaobao i praktykowane w niej Zhaobao Taijiquan. Mówiąc o kolejnych odmianach, możemy oddalić się od źródła i wymienić style rodzin Yang, Wu, Sun i Hao, a także wersje Wudang i Shaolin. Podążając jeszcze dalej dochodzimy do stworzonej w latach 60tych uproszczonej formy 24 ruchów Taiji oraz do form sportowych. To właśnie z nimi najczęściej mamy do czynienia na co dzień, tylko ile wspólnego mają one z Taijiquan stworzonym przez Chen Wangtinga?
Obecnie w samej wiosce Chenjiagou możemy łatwo wyodrębnić pięć największych szkół Chen Taijiquan wyróżniających się wielkością i liczebnością uczniów:
- szkoła mistrza Chen Xiaoxinga,
- szkoła mistrza Wang Xiana,
- szkoła mistrza Zhu Taincaia,
- szkoła mistrza Chen Binga,
- szkoła mistrza Chen Zhaosena.
Szkoła Mistrza Chen Xiaoxinga
Wejście do szkoły Mistrza Wang Xiana
Szkoła Mistrza Zhu Tiancaia
Szkoła Mistrza Chen Binga
Szkoła Mistrza Chen Zhaosena
Nie zapominajmy też o znacznej liczbie mniej popularnych nauczycieli, uczących mniejsze grupki uczniów. Jedni mają status bardzo dobrych, inni słabszych… jedni się reklamują, inni nie… Niektórzy szukają nawet zagranicznych uczniów, ale ze względu na barierę językową nie łatwo o nawiązanie kontaktu i porozumienia.
Biorąc pod uwagę cały okręg, włączając w to też inne wioski, że nie wspomnę już o miastach Wenxian, Jiaozuo i Zhengzhou mamy do czynienia z ogromną liczbą szkół, zawodników i mistrzów Taijiquan.
(Koniec części pierwszej artykułu, CDN… )
Bibliografia:
- Wykład pt. „Historyczne źródła Tai chi – mity i fakty”, Galeria azjatycka muzeum Azji i Pacyfiku, 07.06.2013;
- Davidine Siaw-Voon Sim, David Gaffney, „Introduction to Chen Style Taijiquan”,Blurb 2010;
- Davidine Siaw-Voon Sim, David Gaffney, „The Essence of Taijiquan”, Blurb 2009.
- Jan Silberstorff, „Chen – Żywe Taijiquan w Klasycznym Stylu”, AACT Publishing, Wydanie I,
- „Taiji pushing hands”, ISRC CN-F42-07-0065-0/V – G4, 2007;
- Jon Braeley, „Chen Village (Chen Jia Gou)”, Empty Mind Films, 2009;
- http://en.wikipedia.org;
- http://www.china.org.cn/english
- http://www.chinafrominside.com/ma/taiji/chenboxingmanuals.html;
- http://www.taijiquan.com.tw/history/history.html;